Historiografia ofiziala dioen moduan, SESBeko lehenengo presidenteordea zen Lavrenti P. Beria 1953ko ekainaren 26an atxilotu zuten, urte bukaeran fusilatuko zutelarik. Gaur, atxiloketa horren urteurrenean, Beria elkarteak (
beriaelkartea@gmail.com) momenturako eginiko idazkia uzten dizuegu.
Beriaren hilketa: hainbat bertsio
1953ko ekainaren 27ko gauan, Stalinen heriotzatik lau
hilabetetara ia, sobietar agintariek Moskuko Bolshoi Antzokira joan
ziren. Han ere zeuden diplomatikoek Malenkoven eskuinean zegoen
aulkiaz ohartu ziren, hutsik baitzegoen. Aulki hori bere bigarrenaren
lekua zen: Lavrenti Pavlovich Beria, Ministroen Kontseiluko lehenengo
presidenteordea eta MVDko (Barne Arazoetarako Ministerioa) nagusia.
Hainbat alditan Beriaren erorialdiaren arrazoietaz hitz egin
badugu, oraingo honetan bere atxiloketa eta hilketari buruzko bertsio
desberdinen inguruan arituko gara. Soilik gogoratuko dugu Jruschovek
sobietar agintari garrantzitsuenak Beriaren aurka jarri zituela, eta
ekainean beraren kontra jotzeko prest zegoela, Alemaniako krisian
izan zuen paperagatik (ikusi:
El último ajedrez de Beria (segunda parte)).
Bertsio ofiziala Beria bilera
baten erdia atxilotua izan zela dio. Ekainak 26an, sobietar agintari
garrantzitsuenak Kremlinean bildu ziren. Bertan, Malenkov gogor hitz
egin zuen Beriaren aurka Alemaniako krisiarengatik. Bigarrenak
Jruschovi zuzendu zen, egoera horren arduradun bezala hartuz. Honek,
berriz, hainbat akusaziorekin erantzun zion eta bere kargu guztien
dimisioa proposatu zuen. Momentu hartan, hainbatek diote Beriak arma
bat atera zuela. Egia izan ala ez, Malenkovek mahaiaren azpian
prestatuta zeukan botoia ezin sakatu zegoen, egoerak sorturiko ikaran
murgilduta. Beraz, Jruschovek azkar joan zen bere ondora hau
sakatzera. Botoi hori kanpoan itxaroten zeuden hainbat ofizial militar
abisatzeko balio zuen, zeintzuk Zhukov mariskalaren agindupean sartu
eta Beria atxilotu zuten. Lefortovoko espetxera eraman zuten eta
geroago, Moskalenko komandantearen (Jruschoven lagun ona, gerra
garaietatik) kuartel nagusira.
Ekainak 26ko bileraren inguruan, beste pare bat bertsio daude.
Batak dio, Beriaren kontrako eztabaida ondoren, hau altxatu eta gelatik atera zela, Mikoyan jarraitu ziola eta atzetik tiro egin
ziola. Hau, atxiloketa ''egin'' zuten militarren aitorpenen aurka
jotzen du, bilerako askok gertatzen ari zenaz ezer ez zekitela
diotenak (eta hauen artean Mikoyan, Jruschovek Beriaren aldekoa zela
pentsatzen zuen eta; Amy Knight*-en ustez). Beste bertsio batek dio,
Jruschovek berak izan zela hil zuena. Baina ez dago argi ezta bilera
hori eman zen, honen aktak noizbait ''galdu'' ziren eta.
Historiografia ofiziala segituz, 1953ko abenduan, Beria eta bere
konfidantzazko sei gizon garrantzitsuenak (Merkulov, Dekanozov,
Kobulov, Goglidze, Meshik eta Vlodzimirski) epaituak izan ziren.
Denak fusilatuak izan ziren. Merkulov eta besteen prozesua argi
badago, ez da berbera gertatzen Beriarekin.
Lehenengo presidenteordea zena sekretuki sei egunez epaitua izan
zen. Bere atxiloketatik jende gutxi ikusi zuen, eta epaiketaren zehar
ikusi ahal izan zutenak bere kapela eta lepokoarekin ia ez zitzaiola
ezagututzen zioten. Hau historialari askorentzako epaiketaren
faltsukeriaren proba da, jruschovistek ordezko bat erabiliko
zutelakoan. Ofizialki, Beria abenduak 23an fusilatu zuten.
Argi daukagu ere aurretik atxilotua ez zela izan (jeneralen
bahiketa asko jota). Bere fitxa polizialean, besteetan ez bezala, ez
dira bere hatz-aztarnak agertzen (eta hauek hildako bati ere hartu
ahal zaizkio). Hau esan nahi du gorpua ere ez zutela gorde.
Sergo Beriak, Lavrentiren seme bakarra (bere aitaren
atxiloketaren ondoren bere amarekin lan-esparru batera eraman zutena
torturatu ostean), bertsio desberdin bat defendatzen du: tanke talde
bat bere aitaren etxean bertan hartu zutela. Bertsio hau asko entzun
ez bada ere, beti esaten da Bolshoi Antzokiko gau hartan Moskutik hainbat
tanke ikusi zirela, Beriaren etxerako norabidea harturik...
Azken finean, hau da bertsio bat defendatzen duen frogra bakarra,
Sergoren bertsioa zehazki. Beste guztiak, Jruschov eta bere lagunen
bertsioa eusteko sortutakoak dira, eta hauetik ateratako
zurrumurruak.
Beria elkartea
Amy Kinght: Beria: Stalin´s first lieutenant biografiaren idazlea.